Ιουλίου 09, 2013

Το μνημόνιο ως πρόφαση

Η Ελλάδα μέσω της διόγκωσης του χρέους, των συσσωρευμένων ελλειμμάτων και της αδυναμίας της να προσαρμοσθεί στη διεθνή οικονομία, κατέρρευσε οικονομικά, όταν μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης έπαυσε η χρηματοδότηση με δάνεια από το εξωτερικό, αλλά και το εσωτερικό.

Η αιτία των δεινών ανάγεται στην πορεία που ακολούθησε η χώρα κατά τα τελευταία 30 – 40 χρόνια, όταν και εγκαθιδρύθηκαν μια μη ανταγωνιστική οικονομία, ένα κράτος αντιπαραγωγικό και διεφθαρμένο, ένας ιδιωτικός τομέας βασισμένος στην καταναλωτική δαπάνη και όχι στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών και μία πολιτική διαπλοκή με τις οικονομικές, συνδικαλιστικές ελίτ, αλλά και ένα μεγάλο μέρος των πολιτών που ευημερούσαν παρασιτικά.

Καθώς αυτές – μεταξύ άλλων – είναι οι αιτίες της παρακμής μας και της κατάρρευσής, από την αντιμετώπισή τους θα κριθεί η έξοδος από την κρίση.

Η ψευδαίσθηση (σκόπιμη συνήθως) ορισμένων ομιλούντων κεφαλών, πολιτικολογούντων, πολιτικών, διαμορφωτών κοινής γνώμης, αλλά και σχολιαστών ότι το μνημόνιο αποτελεί τη μήτρα των δεινών είναι πολύ επικίνδυνη, καθώς μεταθέτει την αναζήτηση λύσης σε αδιέξοδα, τα οποία όμως ακούγονται ευχάριστα στα αυτιά μας…
Τα μνημόνια είναι σε μεγάλο βαθμό η επιβολή των συνθηκών που επιθυμούν οι δανειστές της χώρας, για να χρηματοδοτούν την Ελλάδα προκειμένου να αποφύγουν μία ανεξέλεγκτη χρεοκοπία και μια ενδεχόμενη διεθνή αποσταθεροποίηση. Καθώς το βασικό κριτήριό κατά τη σχεδίαση και εφαρμογή του μνημονίου είναι αυτό και σε συνδυασμό με το χαμηλότερο δυνατό κόστος που επιδιώκουν για τα δικά τους συμφέροντα, το καθιστά αναποτελεσματικό και επικίνδυνο για τη χώρα.
Από την πλευρά μας το μνημόνιο θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για όσο το δυνατό μικρότερο χρόνο, μέχρι να μπορέσουμε να δρομολογήσουμε γρήγορα τις διαρθρωτικές αλλαγές που έχει ανάγκη η χώρα. Θα έπρεπε να ήταν το οξυγόνο, μέχρι να κολυμπήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις για να ξαναβγούμε στην επιφάνεια και να αναπνεύσουμε μόνοι μας.

Ωστόσο, το πολιτικό σκηνικό και ένα αρκετά μεγάλο (νομίζω όχι πλειοψηφικό) μέρος των πολιτών κρατά τη χώρα παγιδευμένη στο παρελθόν. Οι κρατικιστές (κάθε κομματικής απόχρωσης και ιδεολογικής αναφοράς), οι παρασιτικές συντεχνίες, το διεθφαρμένο πολιτικό σύστημα μας κρατούν ομήρους, υπονομεύοντας τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να συντηρήσουν τα προνόμια τους, αλλά και από γνήσια ανεπιτήδευτη βλακεία. Το επικίνδυνο και αναποτελεσματικό μνημόνιο για πολλούς είναι μια καλή δικαιολογία για να αρνούνται κάθε αλλαγή, είτε αναθεματίζοντάς το, είτε επικαλώντας το ως "ανωτέρα βία".

Η χώρα περάν κάθε μνημονίου για να προχωρήσει χωρίς καταστροφές χρειάζεται τώρα αλλαγές στις δομές της. Νέο φορολογικό σύστημα, νέo ασφαλιστικό σύστημα, μικρότερο και παραγωγικότερο κράτος, ταχύτερη απόδοση δικαιοσύνης, αποδοτικότερη δημόσια διοίκηση. Ενδεχομένως και γενναίες αλλαγές στην οργάνωση του πολιτεύματος. Με άλλα λόγια ένα νέο "κοινωνικό συμβόλαιο".

Το ζητούμενο δεν είναι το μνημόνιο ή το ποιες είναι οι επιταγές των δανειστών, αλλά τι είμαστε εμείς διατεθειμένοι να κάνουμε και προς ποια κατεύθυνση. Αυτό είναι το αίτημα των καιρών και όρος επιβίωσης. Αν θέλουμε να αλλάξουμε να το δείξουμε στην πράξη.

Απριλίου 23, 2013

Περί ιδιωτικοποίησης, κρατικής περιουσίας και δημόσιου συμφέροντος

Συχνά συγχέεται η περιουσία του κράτους με το δημόσιο τομέα και την παρέμβασή του στην οικονομία.

Για παράδειγμα και προς διευκόλυνση του συλλογισμού παρακάτω σκόπιμο είναι να κατανοήσουμε ότι περιουσία του κράτους συνιστούν η κυριότητά του επί του υπεδάφους, των υδάτινων πόρων, των λιμένων, της ενέργειας, του τζόγου κλπ. Η επιχειρηματική δραστηριότητα εκμετάλλευσης/αξιοποίησης αυτών των πόρων μπορεί να γίνει μέσω παραχώρησης για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα σε ιδιώτες ή μέσω οργανισμών που διοικητικά και λειτουργικά ελέγχονται από το κράτος και τα όργανά του.

Συνεπώς, η περιουσία του κράτους παραμένει στην κατοχή του όταν παραχωρείται η χρήση της και όχι η κατοχή της (π.χ. παραχώρηση των προβλητών στο λιμάνι του Πειραιά στην COSCO).

Άρα το μείζον είναι η επιλογή της μεθόδου αξιοποίησης αυτής της περιουσίας που μεγιστοποιεί την ωφέλεια για το κοινωνικό σύνολο υπό την έννοια του ευρύτερου δημόσιου συμφέροντος.

Η εμπειρία στην Ελλάδα κατέδειξε αδιαμφισβήτητα ότι οι ΔΕΚΟ και οι "κοινωνικοποιημένες" εταιρείες ήταν αντίθετες στο δημόσιο συμφέρον καθώς:
- συσσώρευσαν ελλείμματα διογκώντας το δημόσιο χρέος
- έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους κομματικούς μηχανισμούς
- κατέλυσαν κάθε έννοια αξιοκρατίας και χρηστής διαχείρισης δημόσιας περιουσίας
- εξέθρεψαν ένα μεγάλο πλήθος παρασίτων που ευνοήθηκαν από τις μονοπωλιακές συνθήκες
- παρείχαν υπηρεσίες (κοινής ωφέλειας και άλλες) χαμηλής ποιότητας και υπέρογκου κόστους (θυμήσου τον κρατικό ΟΤΕ, τη ΔΕΗ, τον ΟΛΠ κλπ)
- υπέσκαψαν την ανάπτυξη ενός υγιούς επιχειρηματικού ιδιωτικού τομέα, αποστερώντας κεφάλαια και θέσεις εργασίας από την κοινωνία

Παρόμοια είναι η εμπειρία από την εφαρμογή του ίδιου μοντέλου στον "υπαρκτό σοσιαλισμό" , στα λαϊκίστικα ολοκληρωτικά καθεστώτα της Λατινικής Αμερικής (π.χ. περονική αργεντινή) και στις φονταμελιστικές ή και εθνικιστικές κοινωνίες της Μ. Ανατολής.

Αντιθέτως, η ιστορική εμπειρία από χώρες (π.χ. Β. Αμερική, Δυτική Ευρώπη, Ιαπωνία) που αξιοποίησαν την κοινωνική περιουσία μέσω του ιδιωτικού τομέα και του κινήτρου του κέρδους, επέτυχαν καλύτερες οικονομικές επιδόσεις και δημιούργησαν καλύτερο βιοτικό επίπεδο και καλύτερο πολίτευμα από τις χώρες της κρατικοποιημένης (σε διαφορετικούς βαθμούς αναλόγως τη χώρας) οικονομικής δραστηριότητας.

Συνεπώς και υπό αυτό το πρίσμα, ορθολογική επιλογή συνιστά η ιδιωτικοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας και παράλληλα η διατήρηση της κυριότητας των περιουσιακών στοιχείων από το συντεταγμένο κράτος (και όχι το κομματικό παρακράτος).